Anderhalf jaar geleden schreef mijn zoon Joris (29), acteur bij o.a. het Noord Nederlands Toneel, een stuk over een periode in mijn leven die hem sterk fascineerde: mijn werk in de jaren '70 in de toen roemruchte instelling voor zwakzinnigenzorg 'Dennendal' in Den Dolder bij Utrecht. Hij gaf mij vervolgens een rol in zijn (mijn) voorstelling. Als productie van het NNT hebben we inmiddels door het hele land voorstellingen gespeeld in theaters, op festivals en zelfs in drie zorginstellingen.
Half december speelden we in Theater Kleintje Kolk in Assen. We kregen van een van de bezoekers, Christelle Chamuleau, een prachtige reactie. Een paar citaten uit haar scherpe analyse:
"Joris Smit speelt de worsteling van Joris, zoon van Bartho, die in de jaren 70 van de vorige eeuw met idealen en vernieuwingen het leven van zwakzinnigen op Dennendal wilde vermenselijken. Dat liep uit op een regelrechte rel, waar toentertijd de kranten bol van stonden. Joris laat zien dat iedereen iets nodig heeft om voor te strijden, om voor te leven. Iets wat het leven de moeite waard maakt, iets waarvoor je je bed uit komt. Waar kan je hem en zijn generatie nog voor wakker maken, vraagt Joris zich af. Ze hebben alles, ze hoeven nergens moeite voor te doen, ze hebben geen ideeën en geen idealen meer nodig om iets te bereiken.
Ook vader Bartho is het product van zijn tijd. Een wollen colbertje met elleboogstukken, coltrui en corduroybroek. Een rustige man die spreekt in goed overwogen filosofische zinnen, die intens van zijn zoon houdt. Joris is het tegendeel: jong, onrustig, korte en snelle one-liners, boos en wanhopig. Joris heeft het nodig om een regelrechte rel met zijn vader uit te lokken om zijn identiteit te vormen. Hij doet zijn stinkende best. Maar hoe kan je nou vechten tegen een vader die je boosheid beantwoordt met 'Ik hou van je, lieverd'. Weer alle munitie uit je handen geslagen.
De enorme verwarring van deze angry young man heeft Joris Smit doorgevoerd in de vorm van een voorstelling. Wie is eigenlijk wie en wie is eigenlijk aan het woord? En is de acteur Joris Smit dezelfde als zoon Smit? En waarom doet Bartho Smit mee als hij toch niets mag zeggen; omdat hij geen acteur is of omdat hij de vader van Joris is of omdat ze elkaar niet kunnen loslaten?
De toeschouwer blijft in verwarring achter. Dat is precies hoe Joris zich voelt. Een indringende ervaring. Tenslotte gaan vader en zoon een biertje drinken. Een oplossing van mannen om de afstand te overbruggen en de strijdbijl te begraven. De eigen identiteit ligt ernaast".
We spelen 'Dennendal' nog op 13-01 in Leeuwarden, op 21-01 in Haarlem, op 13-02 in Wehe den Horn, op 20-02 in Veendam en op 23-02 in Meppel. Daarna, aan het eind van de toer, misschien nog één keer in de Machinefabriek in Groningen, het theater van het NNT. Nadere informatie over de theaters en de tijden op www.nnt.nl/Dennendal.
